Samen met Fariba Rhmaty, de idee maakster en de kracht achter het boek Traumaverwerking met vluchtelingen, trainde ik een groep trauma-hulpverleners van de GGZ instelling Mediant. Migranten zijn extra kwetsbaar voor het ontwikkelen van psychische stoornissen, mede door de stapeling van trauma’ s in hun levenslijn. In deze training boden we instrumenten aan om in de behandeling van vluchtelingen vooral op zoek te gaan naar de veerkracht van de cliënten en hun systemen. Onder andere door te zoeken naar belangrijk gezagsdragers en steunbronnen en naar de overlevingsstrategieën binnen de familie.

Hiervoor moesten de hulpverleners eerst zelf op zoek naar hun persoonlijke en belangrijkste steunbronnen. Zo vertelde men elkaar over een belangrijk thema in hun leven en ze namen een symbool mee wat hen kracht gaf en geeft in moeilijke tijden. De uitwisseling van het symbool bracht mooie verhalen naar boven en de teamleden leerden van en over elkaar.

De theorie van het Transitie Behandel Model werd uitgelegd en daarna ging het team met deze informatie aan de slag . Men zocht in tweetallen, door middel van het maken van een familieoverzicht (genogram) naar gezagsdragers, steunfiguren en overlevingsstrategieën binnen de eigen familie en ze kwamen daarbij tot verrassende ontdekkingen. Dit alles met als doel om dit vervolgens in het hulpverleningsproces met de cliënten toe te gaan passen.

Er werd deze dag uitdrukkelijk stilgestaan bij de invloed van de DSMV op de beleving van gezondheid en ziekte bij vluchtelingen en migranten. Ingrijpende levensfase overgangen, zoals migratie en trauma, worden als bijzondere fasen gezien die genormaliseerd kunnen worden in het rite de passage model. In dit model gaat het om 3 fasen, waarbij het gevoel van verlies van land, familie en oude vertrouwde patronen in de separatie fase gevolgd wordt door een liminele fase. Juist in deze liminele fase, staat men op de drempel van iets nieuws. Niets heeft in het leven nog een eigen plek en er is verwarring, omdat het oude er niet meer is en het nieuwe zich nog niet heeft uitgevonden. In deze transitionele ruimte kun je samen met de cliënt zoeken naar creatieve oplossingen en het versterken van de identiteit. Door terug te gaan naar die fasen in het leven waarin men zich krachtig en sterk voelde. Te onderzoeken naar wat hen toen op de been hield. Het is goed om te zoeken naar die elementen die dit proces in de liminele fase kunnen ondersteunen. Juist de openheid (self-disclosure) van de therapeut, waarin deze naast de cliënt gaat staan en op professionele wijze ook over eigen ervaringen kan spreken, geeft steun aan de cliënten. Tenslotte komt men, tijdens dit proces, in de fase waarin men zich opnieuw blijkt te hechten aan het nieuwe leven en meer in evenwicht komt. Naar mate er zich meer trauma’s gestapeld, dan wel elkaar opgevolgd hebben, kunnen deze altijd opnieuw een rol gaan spelen, want oude trauma’ s resoneren vaak weer mee bij een volgende verandering. Door dit rite de passage model met de vluchteling en migrant te bespreken (transculturele psycho-educatie) ontstaat er meer begrip voor de ernst van de eigen problematiek. Tevens verzameld men moed en ontstaat er vertrouwen omdat men weet dat er steun en tijd nodig is voor dat men in de re-integratiefase terecht komt.